ECMO คืออะไร? และจะช่วยชีวิตผู้ป่วยที่มีอาการหัวใจผิดปกติได้อย่างไร?
ECMO คืออะไร?
– ECMO ย่อมาจาก Extracorporeal Membrane Oxygenation
– เป็นขั้นตอนพิเศษที่จะช่วยแทนที่การทำงานของหัวใจและปอดในเวลาที่อวัยวะอ่อนแอเกินไปที่จะทำงานอย่างถูกต้อง ECMO นั้นไม่ได้ทำหน้าที่รักษา แต่ช่วยให้อวัยวะเหล่านี้ได้พักผ่อน
– คล้ายกับเครื่องที่ใช้สำหรับการผ่าตัดหัวใจ (Open–Heart Surgery) ซึ่งผู้ป่วยจะต้องใช้เครื่องเพียงไม่กี่ชั่วโมง แต่เครื่อง ECMO อาจต้องใช้ถึงหลายสัปดาห์
ECMO มีกี่แบบ?
ECMO มี 3 แบบ
- Veno – arterial ECMO (VA – ECMO) ช่วยในการแลกเปลี่ยนก๊าซและสนับสนุนการไหลเวียนของโลหิต ในขณะที่เลือดนั้นถูกสูบจากเส้นเลือดดำสู่เส้นเลือดแดง ระบบนี้จะสนับสนุนหัวใจและปอด เช่นเดียวกับระบบที่ใช้ในห้องปฏิบัติการสำหรับการผ่าตัดหัวใจ
- Veno – venous (VV – ECMO) ช่วยในการแลกเปลี่ยนก๊าซ เลือดจะถูกดูดออกจากเส้นเลือดดำและสูบกลับเข้าไปอีกครั้ง ระบบนี้จะใช้ได้กับปอดเท่านั้น
- Arterio – venous ECMO (AV – ECMO) ช่วยในการแลกเปลี่ยนก๊าซโดยการใช้แรงดันของเลือดเพื่อที่จะสูบเลือดจากเส้นเลือดดำสู่เส้นเลือดแดง
ECMO มีเป้าหมายอย่างไร?
การที่ ECMO ช่วยทดแทนการใช้งานของอวัยวะที่มีปัญหา เช่น หัวใจหรือปอด อวัยวะเหล่านี้จึงมีเวลาพักฟื้น ECMO จะใช้เฉพาะหลังจากได้ใช้มาตรการทางการแพทย์อื่น ๆ แล้ว เมื่อหัวใจและ/หรือ ปอดได้หายเป็นปกติแล้วจะไม่ต้องใช้เครื่อง ECMO อาจใช้เวลาไม่กี่วันหรือหลายสัปดาห์ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล
ECMO จะใช้ตอนไหน?
VA – ECMO จะใช้ในผู้ป่วยที่มี Refractory Cardiogenic Shock ที่มีโรคหัวใจที่มีโอกาสหายสนิท (Reversible Heart Condition) ยังสามารถใช้เป็นสะพานเชื่อมต่อกับอุปกรณ์ Ventricular Assist Device (VAD) หรือการปลูกถ่ายหัวใจ อัตราการรอดของผู้ป่วยที่ใช้ VA – ECMO อยู่ระหว่าง 30 – 50% ตามสาเหตุที่ก่อให้เกิดโรคหัวใจต่าง ๆ
วิธีใช้งาน ECMO
ใส่ Cannulas (ท่อพลาสติก) เข้าไปในหลอดเลือดแดงหรือหลอดเลือดดำตรงคอหรือขาหนีบ แพทย์ ECMO จะตัดสินใจว่า Cannula นั้นควรจะใส่ด้วยการผ่าตัดหรือแบบลวด Cannula จะช่วยให้เลือดออกจากร่างกาย ผ่านวงจร ECMO ซึ่งจะทำหน้าที่เพิ่มออกซิเจนและลดคาร์บอนไดออกไซด์ ผู้ป่วยจึงต้องใส่ Cannula 2 ชึ้น
ผู้ป่วยที่ไม่ควรใช้ ECMO
ผู้ป่วยที่มีอวัยวะเสียหาย ไม่สามารถกู้คืน อวัยวะล้มเหลวหลายจุด มักจะไม่ได้รับประโยชน์จากการสนับสนุน ECMO โดยทั่วไปจะไม่แนะนำให้ใช้ในผู้ป่วยที่ไม่สามารถใส่สารกันเลือดแข็งตัวไว้ การรักษาด้วย ECMO ได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง แต่แนะนำให้มีผู้เชี่ยวชาญ ECMO คอยให้ข้อบ่งชี้ข้อห้ามในแต่ละกรณี ภาวะแทรกซ้อน – อาการตกเลือด: ผู้ป่วยส่วนใหญ่จำเป็นต้องใส่สารกันเลือดแข็งตัวอย่างต่อเนื่องและผู้ป่วยมากกว่า 50% จะต้องเจอกับอาการตกเลือด – Thromboembolism (อุดตัน): การอุดตันในวงจร ECMO สามารถส่งผลกระทบต่อการทำงานของเครื่องสูบหรือเครื่องให้ออกซิเจน (Oxygenator) ใน VA – ECMO สามารถนำไปสู่โรคหลอดเลือดสมองหรือ Leg Ischemia (ขาขาดเลือด) – การจัดการเรื่อง ECMO จะรวมถึงการตรวจสอบเลือดเพื่อหาความสมดุลของเลือดที่แข็งตัวที่ดีที่สุด – ภาวะแทรกซ้อนติดเชื้ออาจจะเกี่ยวข้องกับ Indwelling Lines, Access Sites or Primary Pathology – หากวงจร ECMO ล้มเหลวหรือแตกอาจนำไปสู่ภาวะโรคหัวใจที่ร้ายแรง แต่เป็นเรื่องที่ไม่ปกติตราบใดที่ทุกองค์ประกอบมีความปลอดภัย – Cannula (ท่อพลาสติก) สามารถเป็นปัญหาได้หากหลุดหรืออยู่ในจุดที่ผิด จะมีผลต่อการไหลเวียนเลือดและประสิทธิภาพ ECMO – ควรมีพนักงานที่ได้รับการฝึกอบรมอยู่กับผู้ป่วยตลอดเวลา เพื่อตรวจสอบความสมบูรณ์ของวงจร ECMO อย่างสม่ำเสมอ เพื่อป้องกันปัญหาและตอบสนองทันทีในกรณีล้มเหลวเฉียบพลัน อวัยวะที่ต้องดูแลระหว่างใช้เครื่อง ECMO – ระบบปอดและทางเดินหายใจ – ระบบหัวใจและหลอดเลือด – ระบบประสาท – ระบบไต – ระบบเลือด – ระบบการติดเชื้อ – ระบบน้ำ, เกลือแร่ และอาหาร
ECMO ควรใช้ที่ไหน?
– มีทีมสหสาขาวิชาชีพนำโดย Specialized Cardiothoracic and Vascular Surgical Services – พนักงานควรผ่านการฝึกอบรมอย่างดี – มีเกณฑ์สำหรับการจัดการ ECMO รวมถึงข้อบ่งชี้และข้อห้าม (Indications and Contraindications) – ระบบการขนส่งที่เหมาะสม
ข้อมูลจาก Bangkok Hospital
- ย้อนเหตุการณ์กัปตันถูกดูดออกนอกหน้าต่าง เที่ยวบิน British Airways 5390
- ไม่ต้องเสียตังค์! รวมแนวข้อสอบ NT พร้อมเฉลย สำหรับน้องๆ ป.3 ปี 2555-2565
- เช็คด่วน! สิทธิประกันสังคม ที่มนุษย์เงินเดือนหลายๆคนอาจไม่รู้!
องค์ภา โคราช เขาใหญ่ หัวใจวาย สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา
